Hayvan Soğutma sistemleri

Hayvanların sıcaklık stresi ( termal)  başa çıkabilmesi için yaşam ortamını ( ahırı) ve/ veya hayvanın kendisini soğutmak gerekir. Ahır ve hayvan soğutma sistemi için uygulanabilecek yöntemler ve modeller. Hayvanı mı, ahırı mı serinleteceğiz ? Süt sığırcılığında ( termal ) sıcaklık stresi ile mücadele.

Sıcaklık-Nem İndeksi

İnsanlar gibi hayvanlar da meteorolojik faktörlerden etkilenmekte, özellikle de aşırı sıcak ve nemden zarar görmektedirler. Son yıllarda etkisini daha çok hissettiren küresel ısınmanın etkisiyle sıcaklık stresi, süt sığırları üzerinde etkisini belirgin şekilde hissettirmekte ve önemli süt kayıplarına sebep olmaktadır. 

Süt sığırlarında sıcaklık stresinin düzeyinin tespit edilmesi amacıyla farklı indeksler kullanılmaktadır. Bu indekslere genel olarak “Sıcaklık-Nem İndeksi” adı verilmektedir (SNİ veya THI). Hesaplanan indeks değerine bakılarak süt sığırlarının maruz kaldıkları sıcak stres düzeyi ve süt üretiminde ne oranda bir düşüş olabileceği tahmin edilebilmektedir. 

Tüm dünyada olduğu gibi ülkemiz sığırcılığında önemli verim kayıplarına yol açan sıcaklık-nem stresinin oluşabileceği zaman dilimlerini önceden tahmin etmek, böylelikle çiftçilerimizin gerekli önlemleri almasını sağlayarak, kayıplarını en aza indirmek amacıyla “Sıcaklık-Nem İndeksi Programı (SINEP)” hazırlanmıştır. 

Bu Programda, Hava Tahmin ve Araştırma Modeli (WRF) tarafından üretilen saatlik sıcaklık ve nem tahmin değerlerinin, ülkemiz için belirlenen en uygun Sıcaklık-Nem İndeksine uygulamasıyla stres değerleri hesaplanmaktadır. 
Stres değerlerine göre stres şiddetleri ve renk sütunları oluşturulmaktadır. Böylelikle üreticilerimiz 72 saat öncesinden hayvanlarının strese girebilecekleri saat dilimlerini ve stres şiddetlerini görerek gerekli tedbirleri alabilecekler, planlama yapabileceklerdir. 

Kullanılan THI değeri

THI = (1.8 × T + 32) – [(0.55 – 0.0055 × RH) × (1.8 × T – 26.8)] (NRC, 1971) dir. 

Burada T : °C olarak hava sıcaklığını, RH ise % olarak nispi nemi ifade etmektedir. Söz konusu değer:
66’dan küçük olduğunda stres yok, 
66 – 71 arasında hafif stres, 
72 – 79 arasında olduğunda STRES, 
80 – 89 arasında olduğunda yoğun stres, 
90 ve üzeri olduğunda ise aşırı stres olarak sınıflandırılmıştır. 

Ülkemiz iklim şartları içerisinde başta güney ve batı bölgelerimiz olmak üzere, süt üretiminde önemli kayıplara yol açan sıcaklık stresinden korunmak için birçok yöntem kullanılmaktadır. 
Gölgelendirme, havalandırma, sulama-ıslatma, soğuk içme suyu verme, bilimsel besleme stratejileri gibi birçok modern yöntemle, süt sığırlarındaki sıcaklık ( termal) stres hafifletilerek veya tamamen uzaklaştırılarak süt verimindeki azalmanın önüne geçilebilir. 
Yetiştiricilik açısından zorunlu olan bu serinletme ve stresten korunma yöntemlerinin önceden planlanarak doğru şekilde ve zamanında uygulanması hem daha ekonomik olacak hem de süt verimindeki azalmanın önüne geçilerek daha kârlı ve sürdürülebilir hayvancılık faaliyeti yapılabilecektir. 
İster aile tipi işletme isterse modern hayvancılık tesislerindeki süt üretim işletmeleri olsun, günlük planlamalarda hayvanların strese maruz kalacakları zaman dilimlerinin önceden bilinmesi büyük önem arz etmektedir. 
Zirai Meteorolojik bir uygulama olarak ülkemizdeki hayvancılık faaliyetleri için Sıcaklık-Nem İndeksi Hesaplama Programı (SINEP) tasarlanmıştır. 
Program çiftçimizden araştırmacılara kadar geniş bir kitlenin kullanabileceği özellikte, sade ve anlaşılır bir şekilde hazırlanmıştır. 

Buharlaşmalı soğutma sistemleri

Hayvanların çevre havasına su eklenmesini içerdiğinden, havadaki nem yükünü azaltmak için iyi bir hava değişimi sağlayan havalandırma sistemleri ve sirkülasyon fanları önemlidir.

Evaporatif soğutma

ineklerden ısı transferini artırmak için su kullanır. Bir pound (veya pint) suyun buharlaşması yaklaşık 1.000 İngiliz termal birimi (BTU) enerji gerektirir, yaklaşık 1000 adet dört inç ahşap kibrit tarafından üretilen ısı kadardır.

Doğrudan buharlaştırarak soğutma

(DEC) sistemleri aralıklı olarak inek derisine uyguladığı suyu buharlaştırarak ve doğrudan vücudundan ısı çeker. Dolaylı buharlaştırma evaporatif soğutma ise (IEC), ineği çevreleyen ortam havanın sıcaklığını düşürerek ısı transfer hızını arttırır.

Dolaylı evaporatif soğutma (IEC)

Havadaki ısıyı kullanarak, sıcaktan buharlaşan havanın içindeki nemi alıp hava sıcaklığını düşürür. İnek gövdesi ile çevresindeki hava arasındaki sıcaklık farkı arttığında ısı transfer hızı artar. İnekler daha serin havayı soludukça vücudun içinden ısı transferi de artar.

Sisleme ve buğulanma

Yarı Kuru Yüksek Teknoloji nozullar ile çok Yüksek basınç sistemleri küçük damlacıklar yayan nozullardan, ineğin kıl derisine, yüzeyine ve zemine yerleşmeden önce daha iyi buharlaşma şansı olan daha iyi damlacıklar yayar Basınçlı IEC sistemleri, damlacıkların havada asılı buharlaşmasının daha muhtemel olduğu kurak iklimlerde ve kuru kalması istene zeminler içindir.

Evaporatif pedler

IEC başka bir yöntemdir. Tünel ve çapraz havalandırma sistemleri ile kullanılan giriş açıklıklarına kalın, suya batırılmış oluklu pedler yerleştirilir. Ped. içinden çekilen dış hava, kuru (ampul) termometre sıcaklığını düşürerek, hava koşulları izin verdiği kadar nemi buharlaştırır. Girişten çekilen tüm hava soğutulur ve sadece hava koşulları izin verdiği kadar nem alabilir.

Sprey soğutma sistemleri

5 – 15 dakikalık ıslak-kuru çevrim kullanan besleme ve bekleme alanlarına monte edilen düşük basınçlı DEC sistemleridir. Püskürtme nozulları, 1-3 dakika boyunca ineği ıslatarak ineğin kıl derisine nüfuz eden kaba bir damlacık yayar. Fanlar, buharlaşmayı hızlandırmak ve ısıyı vücudundan uzaklaştırmak için gerekli hava hareketini sağlar nemli iklimlerde inekler için en etkili evaporatif soğutma yöntemi gibi görünüyor. Bununla birlikte, önemli bir su temini ve iyi drenaj gerektirebilir. Detay için link

Islak ve yarı kuru soğutma sistemleri

Ahır ve hayvan soğutma için Islak ve yarı-kuru sistemi arasındaki fark hayvan üzerine ortama verilen su damlacıklarının ve miktarı ile alakalı olup. Yarı kuru sistemlerde nozullar ile püskürtülen su miktarı oldukça azdır. Damla sayısı ve ısıyı kapma miktarı (ortalama 6 ºC) artarken, zemin ve hayvan üzerinde su miktarını önemli ölçüde azaltır. (Damlacıkların sınıflandırılması)

Damlalara dikkat: Bu damlalar büyük bir çapa sahip olmalı ve püskürtülmemelidir; buğulanma, havadaki nem seviyesini artırabilir ve termal stresi kötüleştirebilir.

Doğrusal askıya alınmış su fıskiye hattı

1 “1/4” paslanmaz çelik boru üzerinde her 2,1 m de: 170 ve 360 ° püskürten nozulu. Selenoid vana, filtre, drenaj hariç, ara boşlukları ve çıkışları. CEDO Uzaktan kumanda paneli. Havalandırma yönetimi için çalışma zamanlayıcısı ve ıslatma sırasında fan hızının düşürür.

Püskürtme Nozulu